Dappere vaders en rebelse dochters – opiniestuk Volkskrant

Mijn vader. Op het eerste gezicht een rustig persoon. Als je echt kijkt een van de meest dappere mensen die ik ken. Het inspireerde me tot het schrijven van dit stuk. Over dappere vaders en rebelse dochters. Hoe dappere vaders helpen om hardnekkige roest in de wereld op te lossen. En hoe zij een sleutelrol kunnen spelen bij het verbeteren van de positie van meisjes en vrouwen wereldwijd.

‘Vraag me niet wat ik heb gedaan. Vraag me wat ik niet heb gedaan.  Ik heb haar vrijheid niet ingeperkt, dat is alles.’ Dit is het antwoord van de Pakistaanse Ziauddin Yousafzai als mensen hem vragen waarom zijn dochter Malala zo moedig en gepassioneerd is. Vorige maand was  Malala te bewonderen in RTL Late Night, vergezeld van haar familie. Je zag de trotse blik van haar vader op de achtergrond als zij begon te spreken. Het intrigeert extra omdat met regelmaat ook vreselijke verhalen over het lot van meisjes en vrouwen uit Pakistan ons bereiken. Het roept de vraag op: welke rol kunnen vaders spelen in de levens van hun dochters?

Er is roest op de wereld. Niet alleen in Pakistan, maar wereldwijd bestaat de schadelijke en haast vastgeroeste traditie waarbij meisjes en vrouwen worden achtergesteld. Het beschadigt veel en haalt ons potentieel naar beneden. Tradities kunnen prachtig en onontbeerlijk zijn in een samenleving en een mensenleven. Maar ze kunnen schadelijk worden als ze raken aan zelfbeschikking, keuzevrijheid, een veilig thuis.

Het mooie en tegelijkertijd beangstigende van tradities is dat mensen er massaal aan meedoen, er vaak niet  echt over nadenken, zich vertrouwd voelen omdat velen van de groep het doen. De enkeling die het anders doet, wordt met argwaan bekeken. En toch zijn ze er. Vaders. Die een ander pad volgen en daarmee niet alleen de levens van hun dochters, maar vele anderen beïnvloeden. Het delen van de verhalen van deze vaders is een krachtig middel om roest los te weken. Beetje bij beetje, stap voor stap.

In 2016 verscheen in India Dangal, de verfilming van een waar gebeurd verhaal waarin vader Mahavir Singh Phogat zijn dochters Geeta en Babita  traint tot professioneel worstelaar. Geen makkelijke klus in een omgeving druipend van de conservatieve opvattingen over jongens en meisjes. De meisjes worden gedrild, hun lange haren geknipt. Op een dag gaan de dochters tijdens de training stiekem naar een bruiloft. Daar zien ze de prachtig aangeklede bruid van hun leeftijd. Dan komt vader boos aangestormd en geeft ze een flinke uitbrander. De jonge worstelaars verzuchten dat ze niemand zo’n vader toewensen. De jonge bruid reageert ferm: ‘Had God mij maar zo’n vader gegeven. Jullie vader denkt tenminste aan jullie. Want anders is dit de realiteit: zodra een meisje is geboren, moet ze leren koken en schoonmaken en alle huishoudelijke klusjes doen. En daarna moet ze trouwen, (…) kinderen krijgen. Alleen daar is ze goed voor. Jullie vader vecht tegen alle oordelen van de mensen, omdat hij een toekomst wil voor zijn dochters.’

Ook de vader van Malala Yousafzai streed in een moeilijke omgeving  voor een betekenisvolle toekomst voor zijn dochter. Ze heeft haar moed en retorische vaardigheden niet van een vreemde. Haar vader streed al langer voor het recht van Pakistaanse meisjes op onderwijs en werd hierom bedreigd. Hij  herinnert zich hoe hij vroeger nooit de namen van zijn zussen geschreven zag staan op papier, hoe hij naar school ging terwijl zijn zussen thuis bleven.  Hij vernoemde zijn dochter naar de legendarische  Pashtunstrijdster Malalai of Maiwund uit de 19de eeuw. Net als de strijdster zou zijn dochter niet onzichtbaar zijn, maar zich kunnen uitspreken. Zij zou een stem hebben.

Ook in Nederland zijn genoeg dappere vaders en is het broodnodig deze verhalen te delen. Mijn eigen vader bijvoorbeeld. Mijn voorouders komen uit India, mijn ouders uit Suriname, en ik ben geboren in Almelo. Mijn vader gaf me altijd mee dat ik van alles kan worden in het leven. Politicus, schrijfster, winkelier, niets was te gek, als ik er maar voor ging. Nooit werd gesproken over de noodzaak tot een huwelijk. Wel dat partners elkaar idealiter stimuleren en ondersteunen in wat ze doen. Het ging om zelfontplooiing. Op je eigen benen kunnen staan. Voor mij was dit normaal. Tot ik in mijn omgeving  vrouwen zag die niet vanzelfsprekend konden kiezen als het gaat om een huwelijkspartner. In mijn basisschooltijd zag ik de zwarte kousen kerk met meisjes die alleen in lange rokken mochten lopen. Keuzevrijheid, zelfbeschikking en een veilig thuis waren voor mij een gegeven. Nu besef ik dat mijn ouders uit een collectieve cultuur komen. De regels van de groep waren belangrijk. Het heeft offers van hen gevraagd om mijn zusje en mij de opvoeding te geven die wij hebben gehad. Tegelijkertijd hebben ze ons altijd de mooie tradities en verhalen doorgegeven.

Wat hebben deze vaders met elkaar gemeen? Het gaat vooral om wat deze vaders niet doen. Ze weigeren hun dochters te laten inperken door sociale regels, culturele uitwassen, druk van de gemeenschap, rigide meningen, vaststaande rollen. Zij geven hun dochters iets van onschatbare waarde mee: een hoog zelfbeeld, zelfrespect, een rotsvast geloof in de waarde van haar intelligentie, haar stem in de wereld. Als de eerste man in het leven van dochters dat altijd vanzelfsprekend in hen heeft gezien, zijn zij niet makkelijk uit balans te brengen. Ook niet bij foute jongens tijdens een date, een werkgever die een hoogst misplaatste opmerking maakt, of als zij worden onderschat – dan zullen ze dat altijd weten.